Bedrijven van slechts een paar jaar oud die voor miljarden naar de beurs gaan. Voor wie de media volgt, lijkt het alsof de ondernemers achter startups slapend rijk worden en vanaf de start gegarandeerd zijn van ongekende successen.

De praktijk is een stuk weerbarstiger. Ondernemen is topsport wordt regelmatig gezegd, of zoals Elon Musk het omschrijft: ‘Building a company is like eating glass while staring into the abyss.’ Het bouwen van een bedrijf is zeker niet voor iedereen weggelegd.

De praktijk leert dat het merendeel van de jonge bedrijven uiteindelijk stopt of op de fles gaat. Het zijn de uitzonderingen die hun bedrijf met succes verkopen. Het is leerzaam om te kijken naar de succesfactoren en valkuilen van ambitieuze ondernemers.

Remy Gieling volgt ruim 7 jaar innovatieve, snelgroeiende bedrijven op de voet. Als business-journalist, oud-hoofdredacteur van ondernemersplatform MT/Sprout en ondernemer in de media (oprichter van ai.nl over de impact van kunstmatige intelligentie), spreekt hij dagelijks met de koplopers van zakelijk Nederland.

Daarnaast werkt Remy met de meest vooraanstaande startup financiers van Nederland, waaronder Endeit Capital en Peak, om de juiste bedrijven en technologie te vinden, financieren en zo het Nederlandse en Europese startup ecosysteem een boost te geven.

Hoewel bij zakelijk succes een gezonde dosis geluk komt kijken, zijn er ook voldoende overeenkomstigheden te vinden die veel succesvolle ondernemers gemeen hebben. In dit artikel zullen we er een aantal doornemen.

De meningen over de exacte definitie van een startup verschillen nogal. Sommige experts menen dat een startup maximaal 3 jaar oud mag zijn, anderen vinden dat je jezelf na 10 jaar nog een startup mag noemen.

Belangrijker dan de exacte leeftijd is dat het gaat om bedrijven die een schaalbaar businessmodel proberen te ontwikkelen, maar waarvan het nog onzeker is of het idee toekomstbestendig is. Ergo: ze zijn nog zoekende naar een manier om winstgevend te worden. In die zoektocht veranderen ze vaak nog van concept of verdienmodel, wat in startup-termen een ‘pivot’ wordt genoemd.

Met een schaalbaar businessmodel wordt bedoeld dat het product of dienst eenvoudig kan worden aangeboden aan meer klanten, wanneer het bedrijf groeit. Zo is een zzp’er die zijn of haar uren verkoopt per definitie geen startup: zodra de uren op zijn kan het bedrijf niet verder groeien.

Daarnaast zie je dat technologie een belangrijk onderdeel speelt bij de bedrijfsvoering van startups. Ze ontwikkelen zelf technologische innovaties middels hardware en software of ze gebruiken technologie om bestaande businessmodellen te vernieuwen en de traditionele manier van werken te versnellen.

Veel startups ontstaan vanuit een probleem dat de oprichters ervaren: waarom zou je naar een fysieke locatie moeten voor je boodschappen, dachten de oprichters van Picnic en waarom kunnen online betalingen niet eenvoudig, dacht de oprichter van Mollie. Als ze een bestaand businessmodel vernieuwen, spreek je van disruptie.

Oprichters van disruptieve bedrijven komen opvallend genoeg zelden uit de markt waarin ze actief zijn. Zo hadden de Uber-founders geen ervaring met de taxibranche, hadden de oprichters van Airbnb geen verhuur- of hotelachtergrond en had de oprichter van Thuisbezorgd geen ervaring met het runnen van een restaurant. Er wordt daarom terecht gezegd: disruptie komt altijd van buitenaf. Gevestigde spelers moeten extra goed om zich heen kijken, want het zijn niet de bestaande concurrenten die het grootste gevaar opleveren.

De oprichters van een startup zijn ondernemer ofwel de founders van het bedrijf. Ze hebben in de regel het grootste deel van de aandelen in handen. Zodra er een investeerder aan boord komt, verkopen ze een deel van deze aandelen in ruil voor kennis en kapitaal. Deze ondernemers of founders lopen risico: ze investeren in de begindagen veel tijd in het van de grond krijgen van een bedrijf, zonder dat ze zeker weten of het project zal slagen.

Bovendien lopen ondernemers een financieel risico: je kunt in de begindagen jezelf weinig uitbetalen en leent misschien wel geld om medewerkers te kunnen betalen. Veel ondernemers zijn daarom wars van het concept ‘intrapreneur’, waarbij iemand in loondienst voor een baas een ‘startup’ opzet. Deze intrapreneurs hebben vaak geen of weinig aandelen, en zijn in loondienst dus lopen weinig of geen financieel risico. Het verschil tussen de twee is evident.

Omdat de definitie van een startup niet in steen is gegoten, is het lastig om officiële cijfers te verzamelen hoeveel startups en scaleups Nederland kent. Geschat wordt dat er ten minste 4.311 startups en scaleups zijn die 108.000 banen creëren. Dit werd in 2019 berekend door Techleap en Dealroom.co.

Er zijn een handjevol unicorns: private bedrijven (niet-beursgenoteerd) die jonger zijn dan tien jaar met een marktwaarde van meer dan 1 miljard dollar. Dit zijn bedrijven als Coolblue, Picnic en Mollie. Bedrijven als Thuisbezogd (Just Eat Takeaway.com) of Elastic zijn wel meer waard dan 1 miljard dollar, maar geen unicorn meer omdat ze inmiddels beursgenoteerd zijn. Private, innovatieve, jonge bedrijven met een marktwaarde van meer dan tien miljard dollar worden decacorns genoemd. Die hebben wij in Nederland (nog) niet.

Startups die kapitaal hebben om hun groeiambitie te bekostigen kunnen dat op verschillende manieren aantrekken: via een (bank)lening, crowdfunding of via investeerders. Qua investeerders zijn er verschillende smaken: angel investors, venture capital of private equity.

Wanneer je als beginnend bedrijf een investeerder zoekt die met kennis en kapitaal je bedrijfsgroei vooruit helpt, kom je in de regel eerst uit bij angel investors. De jargon worden deze eerste investeerders-groep ook wel de ‘friends, family and fools’ genoemd. Mensen die geloven in de missie van jouw als persoon, zonder dat er duidelijk is of het bedrijf ook levensvatbaar is.

Terwijl angel investors welvarende individuen zijn, is het kapitaal dat ze per ronde investeren vaak beperkt tot maximaal een paar honderd duizend per persoon. Wie meer kapitaal wil ophalen, komt vaak uit bij investeringsfondsen. Fondsen die zich specialiseren in startups en scaleups wordt ‘venture capital’ genoemd.

Venture capital-bedrijven zoals Endeit Capial en Peak investeren tussen de paar honderd duizend euro en de paar miljoen euro in bedrijven in ruil voor een percentage van de aandelen. Naast kapitaal helpen ze ook vaak met kennis en netwerk, om het bedrijf te laten groeien. Het is gebruikelijk dat een bedrijf meerdere keren groeigeld ophaalt, elke keer krijgt de financieringsronde een nieuwe letter, zo heb je een Series A, B, C, D, E, etc. rondes. Meestal volgt hierna een beursgang of wordt het bedrijf verkocht aan een grote speler.

Andere investeringspartijen zijn bijvoorbeeld family offices (private investeringsfondsen van welvarende families), corporate venturing (investeringsfondsen van grote bedrijven) of private equity. Die laatste lijkt qua organisatie op venture capital, maar neemt vaak grotere belangen in bedrijven en zijn meer strategisch en uitvoerend betrokken bij de bedrijfsvoering.

Nederland kent een tal van succesvolle startups en scaleups. Bekende voorbeelden waar de eigenaar of eigenaren nog bij betrokken zijn, zijn bijvoorbeeld VanMoof, Ace&Tate, Tony’s Chocolonely, Lightyear, Crisp, Picnic, Takeaway.com, Coolblue, Felyx, MoneyBird en vele anderen.

Hoewel je als ondernemer een gezonde dosis geluk moet hebben, zijn er meerdere onderzoeken gedaan wat veel succesvolle ondernemers onderscheid van anderen.

Zo moet allereerst de timing kloppen, het idee moet een urgent probleem oplossen bij de klanten. Uber en Airbb hadden de financiële crisis van 2008 mee. Picnic lanceerde op het juiste moment waardoor veel data beschikbaar was en elektrisch vervoer economisch gunstig was.

Team en executie. Veel succesvolle bedrijven zijn opgericht door een team van mensen met verschillende specialisaties. Waar de een technische vaardigheden meeneemt, heeft de andere marktkennis en weer een andere commerciële vaardigheden.

Het businessmodel moet kloppen: de markt moet groot genoeg zijn en mensen moeten bereid zijn om voor de oplossing te betalen. Het komt vaak voor dat ondernemers een oplossing hebben voor een niet-bestaand probleem of onvoldoende naar hun (mogelijke) klanten luisteren, waardoor de oplossing niet aansluit bij de exacte behoefte uit de markt. Ook moeten je marges hoog genoeg zijn om te kunnen investeren in het aantrekken van de juiste mensen.

Doorzettingsvermogen en de wil om te veranderen. Ondernemen gaat met vallen en opstaan. Je moet jezelf (en je team) gemotiveerd houden, ook als het tegen zit. Daarnaast moet je je niet blind staren op één idee, maar flexibel genoeg zijn om mee te bewegen met de markt, als omstandigheden daarom vragen.

Ben je op zoek naar een expert over startups, technologie of innovatie voor je event, webinar, congres, artikel of uitzending. Neem dan contact op met Remy Gieling.